اين «کيست» چيست؟

راسخون: دکتر غلامرضا کيوان پژوه جراح و متخصص زنان و نازايي به برخي از باورهاي اشتباه اما رايج زنان در خصوص کيست هاي تخمدان پاسخ مي دهد. وي تاکيد مي کند که دو عامل در بهبود وضعيت سلامت زنان  بسيار موثر است؛ افزايش آگاهي هاي صحيح زنان نسبت به بدن خود و مراجعه منظم به پزشک.

کيست تخمدان نه رحم
باور غلط عده اي بر اين است که کيست  هاي شايع، کيست رحم است؛ در حالي که دکتر کيوان پژوه اين باور را يک اشتباه رايج مي داند؛ کيست هايي که بيشتر خانم ها به آن دچارند کيست تخمدان است نه کيست رحم. اين نوع کيست هاي شايع را کيست هاي «فونکسيونل» يا عملکردي مي گويند که بين 4 تا 10 سانتي متر متغير هستند. برخلاف تصور برخي از خانم ها،  اين کيست ها محدود به سن خاصي نيست و مي تواند از دوران نوزادي تا دوران يائسگي بروز پيدا کند.

کيست هاي خطرزا و غيرخطرزا
کيست هاي عملکردي که بسيار شايع هم هستند به دنبال افزايش هورمون هاي تحريک کننده تخمدان ايجاد مي شود. دکتر کيوان پژوه توضيح مي دهد که در واقع غده هيپوفيز فرمان ترشح اين هورمون ها را مي دهد و اگر اين هورمون هاي تحريک کننده بيش از اندازه ترشح شوند، منجر به تشکيل کيست در تخمدان مي شوند. البته اين نوع کيست چندان نگران کننده نيست. اما نوع ديگر کيست ها خطر زا و بدخيم است و منجر به گرفتاري اعضاي مجاور تخمدان ها شده و براي بيمار دردسرساز مي شود. اين نوع کيست بعد از 40 سالگي و در سنين يائسگي بروز پيدا مي کند.

منشأ کيست هاي شايع
برخلاف آنچه برخي زنان فکر مي کنند، آلودگي آب و هوا، رعايت نکردن اصول بهداشت فردي و متاهل يا مجرد بودن به هيچ وجه تاثيري بر تشکيل کيست هاي عملکردي تخمدان ها ندارد. اين متخصص زنان و نازايي دليل اين امر را منشا هورموني اين کيست ها مي داند: هر چند اين نکته به هيچ وجه از اهميت رعايت اصول بهداشتي در سلامت دستگاه تناسلي زنان، نمي کاهد. البته اين نوع کيست ها در خانم هايي که تحت درمان نازايي هستند و از داروهاي تخمگذاري استفاده مي کنند شايع تر است چرا که در درمان هاي نازايي از هورمون هاي تحريک کننده هيپوفيز استفاده مي شود.

مراقبت و درمان
کيست هاي عملکردي خطرناک نيستند اما اگر بترکند يا از پايه خود بپيچند يا خونريزي داخلي ايجاد کنند، نياز به انجام عمل جراحي است. در غير اين صورت تحت نظر پزشک و با دارو، مداوا مي شوند. از آنجايي که داروي اين نوع کيست، قرص هاي جلوگيري از بارداري است، برخي خانم ها به خود درماني با اين قرص ها دست مي زنند. در حالي که قرص هاي جلوگيري در عين اينکه مفيدند، ضررهايي هم دارند دکتر کيوان پژوه تذکر مي دهد که هر کسي نمي تواند از آنها استفاده کند. مصرف اين قرص ها براي خانم هايي که زمينه ديابت، واريس و انعقاده خون در وريدها دارند، خطرناک است. ضمن اينکه مصرف اين قرص ها در سنين بعد از 40 سالگي جايز نيست و عوارض قلبي عروقي دارد. از اين رو استفاده خودسرانه از اين داروها حتي براي درمان کيست، خطرناک است و حتماً بايد با تجويز پزشک و طي معاينات منظم مصرف شود.

علائم
در صورتي که کيست عملکردي مداوا نشود، ممکن است قاعدگي را به هم بزند و گاهي هم خونريزي دراز مدت ايجاد کند. حتي ممکن است به قطع قاعدگي منجر شود. درد در ناحيه شکم، احساس فشار در لگن نسبت به اندازه کيست و گاهي که کسيت بزرگ تر شود احساس توده از روي شکم از علائم بروز کيست است.

تاثير کيست بر بارداري
برخي از اين کيست ها که وضعيت هورموني را به هم مي زنند مانع از حاملگي مي شوند. ضمن اينکه خانمي که قصد باردار شدن دارد بايد در سلامت کامل باشد. ممکن است اگر باردار شود، مشکلي براي جنين پيش نيايد اما گاهي کيست در طول حاملگي بزرگ مي شود. اما تا زماني که به تخمدان صدمه نزند و در پايه خود نپيچد، مشکل ساز نيست. در مواردي که خيلي حاد شود و براي مادر خطرناک باشد جراحي انجام مي شود. به گفته اين جراح و متخصص زنان، به خاطر تداوم هورمون هاي شبيه هيپوفيز که از جفت ترشح مي شوند، برخي کيست ها بعد از حاملگي ايجاد مي شوند.مخصوصاً در حاملگي توأم با بچه خوره اين کيست ها ممکن است خيلي بزرگ شوند. اگر دچار پارگي نشود يا در پايه خود نپيچد مشکلي ايجاد نمي کند و بعد از پايان حاملگي خود به خود جذب مي شوند. اگر هم سقط انجام شد که کيست خودبه خود برطرف مي شود.

مراجعه به پزشک
بهترين کار مراجعه به پزشک و معاينات دوره اي منظم است. خانم ها هر شش ماه و نهايت هر يک سال يک بار براي معاينه به پزشک متخصص مراجعه کنند. دکتر کيوان پژوه در پايان تاکيد مي کند در سونوگرافي و اندازه گيري «تومورمارکرها» کمک بسياري به تشخيص هر نوع کيست، غده يا تومور مي کند. تشخيص به موقع تاثير بسياري در بهبودي دارد و از بدخيم شدن هر کدام از اين موارد جلوگيري مي کند.

 

999